Quảng Bình vốn là mảnh đất giao thoa về nhiều mặt văn hóa giữa hai miền đất nước của Tổ Quốc. Do đó riêng về mặt ngôn ngữ, theo các nhà ngôn ngữ học, tiếng nói Quảng Bình được xếp vào phương ngữ Bình Trị Thiên, Nằm trong phương ngữ Bắc Trung Bộ.Cuộc sống của cư dân vốn nông nghiệp thuần túy nên người dân huyện Quảng Ninh rất căn cơ, khó nhọc quanh năm vất vả với việc đồng áng. Bên cạnh đó, lời ăn tiếng nói nhiều tiếng, nhiều lời rất cổ, khác nhau không những về dấu, về giọng, mà có khi khác nhau cả từ vựng. Đại đa số không phân biệt được dấu hỏi, dấu ngã và thường phát âm ra dấu nặng:Những từ địa phương Quảng Ninh-->Từ phổ thông :
Ả...............................Chị
Ai dè..........................Chẳng ngờ
Ai dủ..........................Ai bảo
Ăn chùng....................Ăn vụng
Ăn mần.......................Ăn làm
Ăn mờng..................Ăn mừng
Ăn quải....................Ăn kỵ(giỗ)
Ba chả ....................to quá
Ba láp ba lúa .............Như ba láp
Ba que xỏ lá ..................Xảo quyệt dối trá
Ba trợn ........................Không đứng đắn
Bả ..............................tát vào má
Bai ...............................vai
Bải hải bơ hơ ....................vô duyên
ban .......................Quả Bóng
Ban .......................san bằng
Bàng .................Vung đậy nồi
Bạng ....................Húc/ chọi/ đấu
Bao bố .................bao tải
bao kẹt .................bao diêm/ hộp quẹt
báp ........................ngô(quả)
băm ..........................chặt
bặn .........................vắt lên
Bắp bả ..................bắp đùi
bắp mỏ ...................Lỗ miệng
Bắt được tay vày được kéng .................bắt quả tang
Bấp .......................Vấp
Bấu ....................Cào
Bây ......................làm dây ra/ tung ra
bây chừ ...................Bây giờ
Be ...................chai nhỏ
bẹ .............xấu hổ
Bọ ..............cha/ bố
Bôống ..............vụng về
Bôộng ..........tổ( tổ ong/ tổ kiến)
Bơng ...............bưng /bê
Cà rởng ..............chơi luê lỏng
Cà lăm ......................Nói lắp
Cà lơ ......................Quê mùa
Cạp ................cắn
Chàng hang ................Dang rộng chân ra
Chành bành ...................Mở rộng quá mức
Dác méng ......................Nước miếng
dai ..............................nhai
Dạy ổ .....................gà đẻ
Dăn dó ...................Nhăn nhó
Dấn .................Nhấn
Den .................nhóm( lửa)
dét ................. nhét
Dịn ....................Nhịn
dòi ................ruồi
dọi ...................chiếu
dởi ..............chơi
Địu ..............Cao su
Đó tê .................Thấy
Đọa ..............mệt
Đọi .................bát
Đơợng ............đựng
Em tam .................Em út
Ệc ....................chậm chạp
in ..................giống
iu xìu .............buồn bả chán nản
gởi ................gửiKe................................................ ....Khiêng
Kè...................................Cù rủ
Két.....................................Ghét
Kêu....................................Gọi bằng
Khải......................Gãi
Khỏ.........................Gõ
Khôông.........................không
Khớn..............................Chừa
Khun................................khôn
khứa...........................cắt khúc
La..................................Mắng, Rầy
Lá bín.....................Lá bí (Bí đỏ)
Lác.........................cói làm chiếu
Lái ....................................Lưới
Làng nác ..............................Làng nước
Lảng .....................................Điếc, nặng tai
Lanh.............................................. ....nhanh
Lạt ............................................nhạt (gia vị)
Lảy bảy................................sợ run cả người
Lắc xắc.......................Hỗn hào
Lặt................................thiến
Lấn...................................Xô đẩy
Lẹec .................................Lấy trộm
Lèng >>.....................................lành bệnh
Ló ...................................lúa
Loọc ......................................luộc chín
Mạ ............................mẹ
mạn .............................mượn
Mắc.............................Bận rộn/ Thiếu nợ
Mần nũng ............................Nũng niụ
Mần ri .................................Làm thế này
Mậu .....................................mẫu( ruộng)
Men ....................................ven (bờ đất)
Méng .................................................. ..............Miếng
Méc..............................Mách
Mẹt ...............................................Bé gái
Mê............................................... ......................nằm mơ
Mềng............................. Mình
Miêu.......................................con mèo
Mít nài...........................Mít trái nhỏ, ăn chát, hay ăn với muối
Mít ráo.................................mít dai
Mít ướt...................Mít mật
Mó ..................................sờ
Mọoc............................................ .........mọc
Mói.............................................. ......................muối
Mọi chầu .......................................Ngày xưa
Mô............................................... ..Đâu/ nơi
mô ni................................................ .............Đâu đây
Mô rứa............................................. ...........Đâu thế
Mồng....................................Mào (gà)
Mơi.................................Mai/ ngày mai
Mui.........................................môi
mụt lẹo........................................hột mí mắt
Mược.....................Mặc kệ
Nác ...........................................Nước
Náng ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,N ướng
Néec.......................................Nách
Nê...........................................khó tiêu
Ngá .................................................. ngứa
Ngạ............................................. ..Qua nhiều
Óc..........................................hột (quả)
Ôông.........................................ôn g
Ở lổ..............................Trần truồng
Pả...............................Tát/ đánh
phước..................Phúc
Quây............................Trộn xáo
Quẹo ..............................Rẽ sang phía khác
Quẹt...................................không cần/ Không thèm
Quều ............................. khêu
Ra răng..............................Ra sao
Ra rứa.................................Thế đó
Rài.............................................. ....................dài
Ràn ............................... chuồng(động vât)
rành.................................giỏi
Rạnh...................................luống(r au)
Rẻng ...............................thong thả/ không bân rộn
Rinh................................bê
Săng..................................Gỗ
Sắt................................Thắt lại
Tạt ..............................Hất nước vào
Teng.......................Tanh( cá)
Tề .................................................. ..................kìa
Thiệt........................................... ....thật
Thổ............................dõ dành
Tợn............................................. ................................. Dữ
Tra .................................................. .....Già
Trật ......................................hỏng
Ú .......................................mập
Ui ....................................kìa
Vá..........................................Môi/
Vại............................................. ....................vãi ( lúa)
Vặn ....................................Hỏi
Văng.......................................rơi
Xàm.............................................. ...Bậy
Xắn............................................. .Buông/ ném
Xeng.............................................. ..Xanh(màu)
Xóm riềng.......................................Lán g giềng
Xơ rơ...........................................Xơ xác/ tan tành
Xui...............................rủi/ không may
Xuốc...................................Quét
Xước .................................................. ...................rách